Moja pierwsza Msza – wskazówki dla nowicjuszy

Msza święta zwana trydencką (inne nazwy: msza przedsoborowa, msza święta w klasycznym rycie rzymskim, Msza Wszechczasów, nadzwyczajna forma rytu rzymskiego) sięga swymi korzeniami czasów apostolskich. Pierwsze wzmianki o zapisanych fragmentach Kanonu Rzymskiego pochodzą z IV wieku. Kościół od zawsze wierzył, że te elementy które znalazły się w tym rycie pochodzą z woli i ustanowienia Zbawiciela oraz Apostołów. Ostatecznie ujednolicenia rytu dokonał Sobór Trydencki (1545 – 1563). Ojcowie Soborowi nie dokonali jednak ułożenia nowego rytu, lecz oczyścili go z różnych naleciałości. Rozwinięto też rubryki, określając tym samym ścisłe normy sprawowania Najświętszej Ofiary. Tak też Kościół składał Bogu Ofiarę czystą, świętą i niepokalaną aż do reformy liturgicznej postulowanej przez Sobór Watykański II (1962 – 1965). Promulgowana wówczas Konstytucja Sacrosanctum Concilium wprowadziła do liturgii szereg zmian, zaś nowy ryt mszy świętej nazwano Novus Ordo Missæ (inaczej: msza posoborowa, zwyczajna forma rytu rzymskiego).

Mszę trydencką różni od Novus Ordo Missæ ryt, czyli sposób sprawowania obrzędów. Ryt ten – odmienny od tego, który znamy z naszych parafii – może stanowić niemałe wyzwanie dla osób stykających się z nim po raz pierwszy. Zanim więc wybierzemy się na naszą pierwszą Mszę trydencką, warto wcześniej zapoznać się z nią nieco lepiej.

Należy mieć świadomość tego, że:

1. Msza trydencka jest odprawiana w całości po łacinie, z wyjątkiem homilii oraz czytań, które mogą być wykonane w języku polskim (zwykle czyta się obie wersje tekstów).
2. Śpiewy części stałych są wykonywane po łacinie, natomiast pieśni mogą być śpiewane po polsku.
3. W niedzielę i święta Msza jest zwykle śpiewana (czasem bardzo uroczyście – mówimy wówczas o przywilejach solenności). W dni powszednie zwykło się Mszę recytować (msza cicha) i wówczas celebrans nie dialoguje z ludem.
4. Komunię świętą przyjmuje się wyłącznie w postawie klęczącej i wyłącznie do ust. Przyjmując Komunię nie mówi się Amen.
5. Obowiązuje podział dualistyczny na prezbiterium (sacrum) i nawę (profanum) oraz ministrantów i lud. Nie zawsze należy więc wykonywać to samo co ministranci.

Chcąc aktywnie i owocnie uczestniczyć we Mszy świętej nie musisz znać biegle łaciny, ani śpiewać zapisów chorałowych. Wystarczy, że będziesz potrafił przeczytać z mszalika teksty mszalne po łacinie (ich znaczenie po polsku znasz, więc z rozumieniem wypowiadanych słów nie ma problemu) oraz śpiewał ze wszystkimi pieśni. Zarówno teksty części stałych Mszy świętej jak i pieśni są zawsze przygotowane w kościele i można z nich korzystać.

Jak zatem przygotować się do Mszy? Oto kilka wskazówek:

• Kilka dni wcześniej zapoznaj się ze strukturą Mszy (układem następujących po sobie części) przeglądając mszalik lub znajdując odpowiedni tekst w Internecie. Zwróć uwagę na to, które teksty wypowiada celebrans, a które wierni.
• Poszukaj zasad wymowy łacińskiej i spróbuj zastosować je do wybranego (krótkiego) tekstu mszalnego. Ćwicz codziennie na różnych tekstach, wybierając coraz dłuższe w miarę nabywania wprawy. Dzień przed Mszą spróbuj głośno i płynnie przeczytać wszystkie teksty w mszaliku przeznaczone dla wiernych.
• Znajdź w Internecie przykładowy film, który pokazuje cały przebieg mszy śpiewanej. Poświęć ok. 1 h 15 minut na jego obejrzenie, śledząc z mszalikiem oglądane momenty liturgii.
• Przyjdź do kościoła około 10 minut przed rozpoczęciem mszy świętej. Weź potrzebne teksty przygotowane w kościele dla wiernych (mszalik polsko-łaciński, teksty pieśni) i zajmij takie miejsce, które w razie wątpliwości będzie pozwalało zorientować się jaką przyjąć w danym momencie postawę. Wycisz się i pomódl.
• Podczas pierwszej Mszy możesz bardziej obserwować niż czytać. Zwracaj uwagę na to, co robi celebrans i jak wtedy zachowują się wierni. W razie konieczności możesz sobie odnotować uwagi i spostrzeżenia (byle nie w mszaliku ogólnego użytku).
• Zanim wybierzesz się na kolejną mszę przeanalizuj swoje doświadczenia z poprzedniej: Czy było coś, na co nie byłeś przygotowany? Czy w którymś momencie mszy nie zgubiłeś się? Czy jesteś w stanie przypomnieć sobie kiedy jaką postawę należy przyjąć? Odpowiedz sobie na tego typu pytania.
• Na kolejnej mszy staraj się już włączać w śpiew części stałych i wszystkie dialogi z celebransem. Poza mszą nie rezygnuj nadal z zagłębiania się w lepsze zrozumienie rytu tej mszy.

Piotr Wrona