Ornat i stuła – historia i krój
Ornat (z łac. 'ornare’=ozdabiać; 'ornat’ – 3 os. l. poj. = ozdabia) jest szatą liturgiczną zakładaną przez kapłana do Mszy świętej na uprzednio włożoną albę. Początkowo szaty liturgiczne nie różniły się od stroju świeckiego noszonego na codzień przez chrześcijan. Jeszcze w V wieku papież Celestyn I (+432) ganił duchownych gallikańskich, którzy usiłowali wyróżniać się specjalnym strojem. Dopiero od czasów dynastii Karolingów rozpoczyna się okres szat liturgicznych bogato zdobionych używanych tylko do czynności liturgicznych.
Pierwsze ornaty były wzorowane na wierzchniej szacie rzymskiej w rodzaju płaszcza bez rękawów z otworem na głowę. Ten typ ornatów nazywa się często typem gotyckim, lub antycznym. W średniowieczu zaczęto skracać boczne części ornatu by nie krępowały ruchów rąk kapłana. W ten sposób ornat przybrał formę dwóch płatów zwisających z przodu i z tyłu i zaczęto nazywać go ornatem skrzypcowym. Epoka baroku wniosła w dzieje ornatu bogate zdobienia, hafty. Głównymi motywami stosowanymi w ozdabianiu ornatu były motywy roślinne, kwiatowe, motyw Baranka symbolizującego Chrystusa, lub postać Chrystusa lub Maryi.
Obecnie, po reformie liturgicznej Soboru Watykańskiego II, krój ornatu nawiązuje do formy antycznej. Pozostawiono większą swobodę co do materiału i zdobień ornatu.
Poniżej prezentujemy najważniejsze formy ornatów i stuł jakie występowały w historii zachodniego chrześcijaństwa.
Ornaty
Forma rzymska
Forma francuska
Forma belgijska lub niemiecka
Forma hiszpańska |
Forma brazylijska |
Forma św. Karola Boromeusza
Duża forma antyczna, zwykła |
Mała forma antyczna, zwykła |
Duża forma antyczna, św. Andrzeja |
Mała forma antyczna, św. Andrzeja |
Stuły
a) | b) | c) | d) | e) |
a) rzymska
b) z zaokrągleniami przy rozszerzonych końcach
c) z prostymi rozszerzeniami końców
d) hiszpańska
e) antyczna